PREZENTACJA ZAGADNIEŃ KOMISJI TEMATYCZNYCH –
KOMISJA DS. EWANGELIZACJI, KOMISJA DS. SPOŁECZNYCH I KOMISJA DS. EKONOMICZNYCH
W marcu odbyły się aż trzy posiedzenia Komisji Głównej, na których swoje prace prezentowały kolejne komisje tematyczne. Przybliżymy dzisiaj trzy z nich – Komisję ds. Ewangelizacji, Komisję ds. Społecznych i Komisję ds. Ekonomicznych.
Obszar zainteresowań Komisji ds. Ewangelizacji obejmuje wszelkie kwestie, które odnoszą się do misji ad gentes, czyli działalności misyjnej w krajach objętych pierwszą ewangelizacją. W zeszłym roku część parafialnych zespołów synodalnych, a także księży i katechetów, podzieliło się swoim doświadczeniem, związanym z dziełem misyjnym, poprzez udzielenie odpowiedzi na ankietę. Jej celem było ustalenie, jaką mamy świadomość odpowiedzialności za dzieło misyjne. Pytania dotyczyły zaangażowania na różnych płaszczyznach – w rodzinie, szkole, parafii… Analiza wyników pokazała, że większość ludzi ma poczucie troski o dzieło misyjne, ale nie zawsze mają wiedzę, jak się zaangażować, a inicjatywy misyjne są podejmowane, choć nie we wszystkich parafiach są grupy o takim charakterze. Podsumowując – na tym polu wciąż jest dużo do zrobienia.
Jednym z głównych celów, jaki stawia sobie Komisja ds. Ewangelizacji jest ożywienie ducha misyjnego w Archidiecezji. Jak to uzyskać w praktyce? Podczas omawiania zagadnień przed Komisją Główną Synodu, przewodniczący – ks. Grzegorz Wita – przedstawił propozycje, które obejmują działania zarówno diecezji, jak i misjonarzy, przebywających na misjach (z naszej Archidiecezji 15 księży i 2 świeckie misjonarki przebywają w krajach ściśle misyjnych w różnych częściach świata).
Przede wszystkim ważna jest koordynacja zadań. W tym celu członkowie Komisji zauważyli potrzebę powołania Wydziału Misyjnego – centrum, które zajmowałoby się organizacją różnych inicjatyw misyjnych na terenie Archidiecezji, współpracą z instytucjami – czy to medialnymi w celu popularyzacji tych przedsięwzięć, czy np. z seminarium, z ruchami, stowarzyszeniami, parafialnymi kołami misyjnymi itd. Oprócz tego – zgodnie z zaleceniem II Polskiego Synodu Plenarnego – Komisja zaproponowała utworzenie Diecezjalnej Rady Misyjnej – ciała doradczego, które wytyczałoby pewne kierunki zaangażowania, jednoczyło działania różnych wydziałów w obszarze misji, opracowywało materiały itp. Część postulatów już jest realizowana, np. rozwój wolontariatu misyjnego czy misyjne staże kleryckie. Inna propozycja dotyczy relacji między parafiami diecezji a misjonarzami: utworzenia – na wzór istniejących parafii patronackich – dekanalnego patronatu misyjnego, czyli „związania” jednego misjonarza z konkretnym dekanatem. Parafie troszczą się o konkretnego misjonarza zarówno duchowo – poprzez modlitwę, jak i materialnie, misjonarz z kolei dzieli się swoim doświadczeniem, głosi świadectwo w danej wspólnocie, informuje o pracy w kraju, w którym posługuje. Dla misjonarza bardzo ważna jest świadomość, że jest wspólnota, która się za niego modli i do której może się zwrócić z prośbą o pomoc, co mocno wybrzmiało na pierwszym spotkaniu śląskich misjonarzy, które miało miejsce na przełomie czerwca i lipca 2013 r. w Tanzanii. Każdy z posługujących miał okazję podzielić się swoim doświadczeniem w pracy w różnych rejonach świata – pomogło to globalnie spojrzeć na problemy. Misjonarze mieli również okazję zapoznać się z pracami Komisji ds. Ewangelizacji – ich zdanie jest istotnym głosem doradczym, bo mają praktyczną wiedzę, jak wygląda życie na misjach.
Kolejną z komisji, których prace chcemy dziś przybliżyć jest Komisja ds. Społecznych. Jednym z pierwszych wyzwań, przed jakim stanęli jej członkowie, było zdefiniowanie zakresu kompetencji. „Sprawy społeczne” obejmują wiele aspektów życia człowieka i w jakimś wymiarze pojawiają się w pracy prawie każdej komisji synodalnej. W diagnozie problemów społecznych, które są szczególnie ważne w naszej Archidiecezji, pomogły dwa narzędzia. Pierwszym z nich była analiza uchwał I Synodu Diecezji Katowickiej. Wtedy, co prawda, nie powstał specjalny dokument, który traktowałby tylko o kwestiach społecznych – pojawiały się one w wielu miejscach. Członkowie Komisji zbadali wszystkie te zagadnienia pod kątem ich aktualności. Szybkość przemian społecznych spowodowała, że część problemów nie jest już obecna, w innych zmieniła się tylko forma. Np. w latach 70’ – podobnie jak i dzisiaj – istniał problem świętowania niedzieli i uczestnictwa we Mszy świętej w tym dniu. Jednak wówczas powodem był czterozmianowy system pracy górników, dzisiaj mamy np. duże centra handlowe, które są otwarte 7 dni w tygodniu oraz obowiązek uczestnictwa w weekendy w zajęciach przez studentów zaocznych.
Drugim narzędziem do zebrania informacji na temat problemów społecznych Archidiecezji były ankiety, skierowane do parafialnych zespołów synodalnych oraz prezbiterów. Zagadnienia podzielono na 8 przestrzeni tematycznych:
1) kryzys demograficzny i jego przejawy – jak to się przekłada na życie parafialne;
2) społeczny problem osób chorych i seniorów – kwestie związane z poczuciem wykluczenia, marginalizacji, poczucia bezpieczeństwa;
3) kryzys rodziny – w aspekcie ekonomicznym, ale także związany z osłabieniem relacji i więzi międzyludzkich;
4) samotność – jak indywidualizacja wpływa na życie parafii; problem relacji wirtualnych;
5) desakralizacja niedzieli i czas wolny;
6) praca i edukacja – brak poczucia bezpieczeństwa w tej kwestii, postrzeganie pracy jako narzędzie zniewolenia, czy możliwość realizacji swojego człowieczeństwa i powołania;
7) Kościół lokalny i region samorządowy – jak postrzegane są relacje między nimi;
8) media – wpływ środków społecznego przekazu na nasze życie.
Wyniki ankiet w niektórych aspektach zaskoczyły członków Komisji. Osoby świeckie wskazały na 4 najważniejsze problemy, z którymi się borykają:
1) Uzależnienia, potraktowane szeroko – nie tylko od alkoholu, narkotyków czy nikotyny, ale przede wszystkim od komputera (w tym głównie Internetu, portali społecznościowych itp.), telewizji, mody, erotyki, pracy… Aż 82% respondentów uznało ten problem za bardzo ważny lub ważny.
2) Brak profesjonalistów, fachowców w swoich dziedzinach, wynikający także z zaniedbań systemu edukacyjnego – na ten problem wskazało ponad 80% odpowiadających.
3) Obniżenie wymagań edukacyjnych (ponad 70%).
4) Zagadnienia związane z pracą zarobkową (65%) – współcześnie powszechny jest lęk przed utratą pracy, pensje są tak niskie, że rodziny często nie mają wystarczających środków do życia, a praca w kilku miejscach jednocześnie niszczy relacje rodzinne.
W większości przypadków zarówno osoby świeckie, jak i księża wskazywali na podobne problemy, zauważa się jednak istotne różnice, np. w kwestiach uzależnień, braku specjalistów czy problemów wynikających z zadłużeń bankowych i parabankowych. Dla księży te zagadnienia nie stanowią aż tak ważnej rzeczywistości, jak dla ludzi świeckich. Z kolei prezbiterzy zauważają niekorzystny wpływ współczesnego stylu życia, co dla osób świeckich jest problemem marginalnym.
Ostatnią komisją, której pracy chcemy się tym razem przyjrzeć jest Komisja ds. Ekonomicznych. Jak przyznał jej przewodniczący – ks. Dariusz Walencik – jest to dość specyficzna komisja, dość mocno ograniczona – z jednej strony przepisami prawa polskiego, np. stawki podatkowe czy wzory dokumentów są z góry ustalone i nie da się w tej kwestii nic zrobić, z drugiej – prawem kanonicznym. W Kodeksie Prawa Kanonicznego, w księdze 5., zawarte są kwestie związane z zarządzaniem dobrami doczesnymi Kościoła. Zadaniem więc tej komisji synodalnej będzie aplikacja przepisów powszechnie obowiązujących do specyficznego środowiska parafii i diecezji. Z tego względu ankiety wystosowane do poszczególnych grup – parafialnych zespołów synodalnych oraz księży – dotyczyły głównie zastosowania instrukcji polskich biskupów diecezjalnych z 2012 r., która dotyczy zarządzania dobrami materialnymi Kościoła. Największym zaskoczeniem dla Komisji był fakt braku zainteresowania sprawami ekonomicznymi wśród młodych księży. Komisja podkreśla, że ważne jest, aby prezbiterzy mieli możliwość kształcenia w tej dziedzinie – muszą posiadać wiedzę z zakresu ubezpieczeń, podatków, które ich obowiązują, kwestii rozliczania darowizn, datków mszalnych itp. Wiele parafii pozytywnie odniosło się do tych zagadnień – wskazywali, że potrzebują takich informacji, aby wiedzieć, jakie mają kompetencje, które działania wymagają decyzji biskupa, które parafialnej rady ekonomicznej itd.
Komisja ds. Ekonomicznych zakończyła już etap prac przygotowawczych, których efektem jest utworzenie dwóch list tematycznych. Pierwsza z nich obejmuje zagadnienia, które wymagają omówienia na kolejnych etapach Synodu, a więc szerokiej ogólnodiecezjalnej dyskusji. Przykładem może być kwestia systemu wynagradzania duchownych – obecnie obowiązujący pochodzi z XIX w. i w części przypadków nie jest dostosowany do współczesnych realiów. Trzeba się więc zastanowić, czy wystarczy go jedynie zmodyfikować, czy też trzeba zmienić całkowicie. Druga lista obejmuje zagadnienia „techniczne”, które nie wymagają interwencji Synodu, ale będą rozwiązane na drodze administracyjnej – zarządzeniem biskupa, utworzeniem konkretnego statutu, wydaniem odpowiedniego aktu prawnego itd. Za przykład może posłużyć istniejący już statut parafialnych rad ekonomicznych. Proboszczowie spotkali się z kilkoma sytuacjami, które ujawniły się w praktyce, a nie zostały wcześniej uwzględnione, i zgłosili kilka poprawek. Nie trzeba więc czekać do końca Synodu, żeby je zatwierdzić.
W imieniu wszystkich członków zarówno Komisji Głównej, jak i poszczególnych komisji tematycznych – bardzo prosimy o modlitwę, aby wszelkie obrady i podejmowane na nich decyzje odbywały się pod natchnieniem Ducha Świętego.
Sekretariat II Synodu Archidiecezji Katowickiej